Pasen is, samen met kerst en midzomer, een van de hoogtepunten in het jaar voor Zweden. Net als in Nederland is het een seculier feest geworden dat vooral draait om eten en samenzijn met familie. Maar er zijn ook een paar tradities die wij niet kennen. …Lees verder
Fika is een van die Zweedse begrippen die in Nederland inmiddels een beetje bekend is geworden. Er wordt mee bedoeld dat je even rustig gaat zitten met een kop koffie met iets lekkers erbij, zoals een kaneelbroodje. Maar het is niet zomaar een pauze. …Lees verder
Een drogist is een typisch Nederlands fenomeen. Eén winkel waar je naar toe gaat voor zowel toiletartikelen, pillen, make-up, schepsnoep als babyproducten. Als je het zo opnoemt klinkt het eigenlijk ook best vaag. En als buitenlanders de Kruidvat, kampioen branchevervaging, binnenstappen begrijp ik het helemaal als ze niet snappen in wat voor winkel ze zijn. In Zweden bestaat er dus ook geen drogist.
Bij de supermarkt, de apotheek of het warenhuis. Het hangt er een beetje vanaf wat je nodig hebt.
En mocht je het altijd heerlijk vinden om je eigen puntzak vol te scheppen met winegums en tumtummetjes, dan hoef je zeker geen medelijden te hebben met de Zweden omdat ze geen drogist hebben… Daarover meer in een ander artikel.
Als je ondernemend bent aangelegd denk je misschien dat het een gat in de markt is om de drogist naar Zweden te brengen. Ahold heeft het geprobeerd in 2002. Vier jaar lang probeerden ze de Zweden naar de Etos te lokken, maar tevergeefs. De Zweden vonden het concept ‘drogist’ toch te vaag en de winkels werden geen succes. Nou ja, dat kwam niet alleen door het vage concept, maar ook doordat er destijds nog geen receptvrije geneesmiddelen mochten worden verkocht. Inmiddels is het monopolie van Apoteket opgeheven en zijn er meer plekken waar bepaalde geneesmiddelen receptvrij mogen worden verkocht. Dus misschien verdient de drogist in Zweden een tweede kans?
Op de een of andere manier hebben Zweden in Nederland een gezond imago. Dat zal wel komen doordat ze veel in de frisse buitenlucht zijn. Of door de knäckebröd en Lätta. Maar ze eten echt heel veel snoep. Namelijk gemiddeld 17 kilo per jaar. Dat is een wereldrecord. De gemiddelde snoepconsumptie in de EU is 7 kilo per jaar.
zaterdag snoepdag
Kinderen groeien er mee op dat ze elke zaterdag een zakje snoep krijgen, de lördagsgodis. Of beter nog, ze mogen zelf hun eigen zakje volscheppen. Want het liefst eten Zweden lösgodis: los snoep. In elke supermarkt staan, strategisch bij de kassa, rijen met bakken schepsnoep opgesteld. Een tankstation langs de snelweg kan rekenen op extra stops als er een snoepwinkel met wel 1000 soorten schepsnoep naast zit. Op kantoor is het niet ongewoon als er op vrijdag een schaal snoep bij het koffieapparaat staat. Het is dan tenslotte al bijna zaterdag.
Dat de kinderen aan het eind van een kinderfeestje een snoepzakje mee naar huis krijgen, kennen we in Nederland ook wel. En wij hebben de paaseitjes, de chocoladeletter en natuurlijk drop. Nederlandse kinderen worden ook nog steeds vaak genoeg beloond met snoep, bijvoorbeeld als ze de wandelvierdaagse hebben uitgelopen of hun zwemdiploma hebben gehaald. Maar in Zweden hoort bij élke gelegenheid snoep, zo lijkt het.
Het grote verschil met Nederland is dat ook volwassenen veel snoep eten. Bij ons is dat toch vooral iets voor kinderen en scholieren. Volwassenen eten onderweg misschien Autodrop, maar ze hebben niet elke zaterdagavond een schaal snoep op tafel staan.
In de 17e eeuw werd het raffineren van suiker ontdekt. Apothekers in heel Europa verkochten kandijsuiker, een delicatesse. Vanwege de prijs alleen weggelegd voor de rijken. In de 19e eeuw werden er in Zweden al veel suikerbieten verbouwd. Suiker werd op die manier goed verkrijgbaar en dus goedkoop. Snoepjes waren voor iedereen betaalbaar. Rond de eeuwwisseling waren er in Zweden al 100 snoepfabrieken. 50 jaar later kwamen ze er achter dat al die zoetigheid toch wel erg slecht was voor je gebit. Toen werd de lördagsgodis ingevoerd: voortaan mochten kinderen alleen nog maar in het weekend snoep eten. En zo is het nog steeds, voor kinderen én volwassenen. Laten we ze maar niet vertellen dat je hagelslag op je brood kunt doen…
Zweden doen niet aan gordijnen. In de winter wordt het ’s middags al vroeg donker, en ik vind het zelf dan heel ongezellig om tegen zo’n zwart gat van een kaal raam aan te kijken. Maar de Zweden laten de gordijnen altijd open, áls ze ze al hebben. Voor de gezelligheid zetten ze een schemerlampje voor het raam. Voor elk raam een lampje. (Aha, dus dáárom verkopen ze bij Ikea zoveel kleine schemerlampjes!) Er zit dan ook handig genoeg in de buurt van elke vensterbank wel een stopcontact. En rond de kerst gaan ze helemaal los met de kerstverlichting. Denk aan: een trappetje voor elk raam. Ook op kantoor. Dat zijn heel veel trappetjes…
In de zomer doen Zweden óók niet aan gordijnen. Ook niet in de slaapkamer. Daar hangen van die mooie dunne gordijnen die luchtig wapperen in een zomers briesje, en waar het zonlicht fijn doorheen filtert. Gek genoeg vinden ze het geen probleem dat de zon dan vanaf vier uur ’s ochtends vrolijk de slaapkamer binnen schijnt… Een goede tip van mij voor als je een vakantiehuisje in Zweden huurt: neem vuilniszakken en een rol plakband mee, of gebruik een slaapmasker!